مقدمات رجال

رجال چیست و ابتدائی ترین مقدماتش چی میباشد ؟

رجال، علمی است که درباره احوال راویان حدیث از حیث اینکه شرایط قبول خبر را دارند یا ندارند، بحث می کند؛ به سخن دیگر، رجال علمی است که پیرامون حالات راویان از نظر صفات و شرایطی که موجب قبولی یا عدم قبولی احادیث آنهاست، بحث می کند؛ اینکه عادل هستند یا نه، موثق هستند یا نه، ممدوح اند یا مذموم، یا مهمل، یا مجهول. تحقیق از اساتید و شاگردان و طبقه روایی شان برای تشخیص مرسل یا مسند بودن خبر و تشخیص راویانی که در نام با یکدیگر اشتراک لفظی دارند، و خلاصه بحث درباره تمام مطالبی که قبول یا رد خبر، بر آن متوقف است. (1)

مثلا در سند حدیثی چنین آمده: «علی بن ابراهیم عن محمد بن عیسی عن یونس بن عبدالرحمن عن صالح بن سهل عن بعض اصحابه عن ابی عبدالله(ع) ... »، این سند از نظر رجالی ضعیف محسوب می شود، زیرا وضعیت «صالح بن سهل» روشن نیست و برخی رجالیون گفته اند: او غالی و کذاب و وضاع بوده است. «بعض اصحابه» هم مجهول است.

ابتدایی ترین مقدمات رجال درباره این مطلب بحث می کند که آیا ما به علم رجال نیاز داریم یا نه. برخی می گویند نیاز داریم و برخی منکر آنند و هر یک برای خود دلایلی دارند و البته دلایل قائلین به ضرورت نیاز به علم رجال، قوی تر و واقع بینانه تر است.(2) پس از اثبات نیاز به علم رجال، نوبت به آشنایی با منابع اولیه رجالی مانند رجال کشی، رجال نجاشی، رجال طوسی، فهرست طوسی، رجال برقی و ... می رسد (3)، سپس نوبت به بررسی منابع ثانوی علم رجال می رسد مانند رجال ابن داوود یا خلاصة الاقوال علامه حلی و ... (4).


پی نوشت
-----------------------------
1- کلیات فی علم الرجال، استاد سبحانی، ص 11.
2- همان، ص 33 تا 51
3- همان، ص 53 تا 75
4- همان، 105 تا 123.